Igrzyska Olimpijskie w Polsce 2040 lub 2044
Wyobraźmy sobie, że Polska staje się gospodarzem Letnich Igrzysk Olimpijskich w 2040 roku. Piękne stadiony, tłumy najlepszych kibiców na Świecie i olimpijczycy z całego globu. Brzmi jak marzenie, ale w pełni osiągalne do zrealizowania… tylko co dalej?
Jeżeli Polska zostanie organizatorem Igrzysk Olimpijskich w 2040 lub 2044 roku to czy będziemy przygotowani pod względem logistycznym, bezpieczeństwa, infrastrukury sportowej, a co najwazniejsze, czy będziemy gotowi pod względem czysto sportowym? Co możemy zrobić już dziś, aby przygotować przyszłych mistrzów olimpijskich? Odpowiedź tkwi w zbudowaniu solidnego systemu długoterminowego rozwoju sportowców, wzorowanego na uznanych na świecie modelach, takich jak LTAD (Long-Term Athlete Development), FTEM (Foundations-Talent-Elite-Master) oraz ADM (American Development Model).
W październiku 2022 roku Australijska Komisja Sportowa (ASC), przedstawiła nową wizję strategiczną Win Well 2032+, w której określiła najważniejsze obszary działań na następną dekadę i kolejne lata. Celem programu Win Well 2032+ jest przewodzenie, wspieranie i zapewnianie możliwości zaangażowania dla całego australijskiego społeczeństwa w sport i aktywność fizyczną, która finalnie ma przynieść sukcesy, rozwój kadr narodowych oraz inspiracje na przyszłych pokoleń.
Warto podkreślić, że zaprezentowana wizja, ma związek z Igrzyskami Olimpijskimi w Brisbane (Queensland, Australia) w 2032 roku. 10 lat przed najważniejszą imprezą (!), australijskie władze sportowe rozpoczynają się przygotowania, co może być drogowskazem jak powinno się organizować sport i przygotowania olimpijskie.
Dlaczego musimy działać?
Raporty „WF z AWF” z lat 2021–2023 są alarmującym świadectwem aktualnego stanu sprawności fizycznej polskich dzieci i młodzieży. Z przeprowadzonych badań wynika, że 94% uczniów nie spełnia podstawowych norm sprawności ruchowej, co oznacza, że większość dzieci ma poważne trudności z wykonywaniem fundamentalnych ruchów, takich jak bieg, skok, czy rzut. Takie wyniki wskazują na drastyczne braki w motorycznym przygotowaniu młodych Polaków, które mogą mieć długofalowe konsekwencje – od problemów zdrowotnych po obniżoną jakość życia w dorosłości.
Co więcej, nadwaga i otyłość, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu dotykały niewielkiego odsetka dzieci, dziś stają się plagą. Według raportu z 2022 roku, aż 36% chłopców i 29% dziewczynek w Polsce zmaga się z nadwagą lub otyłością, co plasuje nasz kraj w niechlubnej czołówce europejskiej. To wzrost, który jest szczególnie widoczny po okresie pandemii COVID-19, gdy ograniczenia w aktywności fizycznej oraz izolacja społeczna dodatkowo pogłębiły problemy ze zdrowiem i sprawnością.
Niepokojące dane znajdują swoje odzwierciedlenie w codziennym życiu uczniów – wiele z nich unika aktywności fizycznej, woli spędzać czas przed ekranami, a wychowanie fizyczne w szkole nie spełnia swojej roli motywującej. Badania pokazują, że brak regularnego ruchu w dzieciństwie prowadzi nie tylko do problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy bóle posturalne, ale także wpływa negatywnie na rozwój społeczny i emocjonalny.
Raport „WF z AWF” z 2023 roku podkreśla również problem niskiej jakości zajęć wychowania fizycznego w polskich szkołach. Programy lekcyjne często nie są dostosowane do aktualnych potrzeb młodzieży, a nacisk kładzie się na ocenę wyników, zamiast na promowanie radości z ruchu i budowanie długoterminowych nawyków aktywności. W efekcie, uczniowie, którzy nie odnajdują się w tradycyjnych formach zajęć sportowych, rezygnują z aktywności w ogóle.
Dlaczego to ma znaczenie?
Obniżenie poziomu sprawności fizycznej dzieci i młodzieży to nie tylko problem jednostkowy, ale także ogólnospołeczny i ekonomiczny. W przyszłości brak ruchu przekłada się na wzrost kosztów leczenia chorób przewlekłych, absencję w pracy oraz spadek jakości życia. Aby zapobiec takim scenariuszom, konieczne są zdecydowane kroki. Kluczowym wyzwaniem jest zmiana podejścia do aktywności fizycznej w szkołach oraz wprowadzenie długofalowych programów rozwoju motorycznego, takich jak LTAD, FTEM czy ADM, które promują wszechstronny rozwój fizyczny od najmłodszych lat.
Wnioski płynące z raportów nie tylko alarmują, ale też inspirują do działania. Polska ma szansę stworzyć nowoczesny, zrównoważony system rozwoju sportowego, który nie tylko poprawi sprawność fizyczną młodzieży, ale także pozwoli wyłonić przyszłych mistrzów sportu. Od tego, jakie kroki podejmiemy dziś, zależy przyszłość zdrowotna i sportowa naszego kraju.
Modele LTAD, FTEM i ADM – klucz do sukcesu
Na całym świecie wdrażane są modele długoterminowego rozwoju sportowców, które integrują przygotowanie motoryczne, edukację zdrowotną oraz rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży. Polska mogłaby skorzystać z najlepszych praktyk takich jak:
- LTAD – kanadyjski model, koncentruje się na etapach rozwoju biologicznego i społecznego, promując naukę podstawowych wzorców ruchowych, takich jak bieganie, skakanie czy chwytanie, kluczowych dla zdrowia i wyników sportowych.
- FTEM – australijski system, który daje elastyczność i uwzględnia różnorodne ścieżki kariery sportowej, zachęcając do aktywności fizycznej na każdym etapie życia, niezależnie od poziomu zaawansowania .
- ADM – model opracowany w Stanach Zjednączy zabawę, rozwój techniczny i motoryczny, aby przeciwdziałać zbyt wczesnej specjalizacji i związanym z nią urazom .
Polska jako lider nowoczesnego rozwoju sportowego?
Polska ma szansę stać się wzorem dla innych krajów, wdrażając kompleksowy system przygotowania motorycznego dzieci i młodzieży. Od lat 90. jako społeczeństwo osiągeliśmy bardzo wiele stając się czołową gospodarką świata, więc dlaczego miałoby być inaczej ze sportem? Wyobraźmy sobie, że Letnie Igrzyska Olimpijskie odbywają się w Polsce w 2040 roku. Organizacja takiego wydarzenia to nie tylko infrastruktura, ale przede wszystkim inwestycja w przyszłych mistrzów i ogólną sprawność społeczeństwa.
Wprowadzenie systemu bazującego na sprawdzonych modelach, takich jak LTAD (Long-Term Athlete Development), FTEM (Foundations-Talent-Elite-Master) czy ADM (American Development Model), mogłoby przynieść długofalowe korzyści. Te koncepcje promują etapowy rozwój umiejętności ruchowych, wspierając zarówno przyszłych sportowców, jak i ogólną aktywność fizyczną dzieci i młodzieży.
Taki system mógłby przekształcić wychowanie fizyczne w szkołach – zamiast oceniania wyników, lekcje WF mogłyby stać się narzędziem budowania nawyków zdrowego stylu życia. Jednocześnie umożliwiłby wyłanianie młodych talentów sportowych w sposób zrównoważony, bez ryzyka kontuzji czy wypalenia związanego z przedwczesną specjalizacją.
Transformacja oparta na tych modelach przyniosłaby Polsce wymierne korzyści: podniesienie poziomu zdrowia publicznego, redukcję kosztów leczenia chorób cywilizacyjnych oraz rozwój narodowej reprezentacji sportowej. Letnie Igrzyska Olimpijskie w Polsce w 2040 roku mogą być ambitnym, ale realnym celem – pod warunkiem, że działania rozpoczniemy już dziś.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o korzyściach wynikających z implementacji takich modeli oraz szczegółowych analizach ich skuteczności, zapraszam do pobrania pełnej wersji mojej pracy dyplomowej.
Trener Portal.
Bibliografia:
- Balyi, I., Way, R., Higgs, C. Long-Term Athlete Development. Canadian Sport for Life, 2013.
- Australian Sports Commission. FTEM Framework: Athlete Development Pathway. AIS, 2015.
- USOC. American Development Model: Rebuilding Athletes in America. United States Olympic Committee, 2016.
- Molik, B., Dobosz, J., Kosmol, A., Tarnowska, I. Aktywny powrót do szkoły – Sport Kluby 2022. AWF Warszawa, 2023.
- Raport „WF z AWF” 2021. Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa.
- Raport „WF z AWF” 2022. Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa.
- Raport „WF z AWF” 2023. Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa.
- WHO. Global Status Report on Physical Activity. Geneva, 2022.
- Faigenbaum, A. D., Lloyd, R. S., MacDonald, J. Beneficial Effects of Resistance Training for Young Athletes. British Journal of Sports Medicine, 2016.
- Lobstein, T., Brinsden, H., Neveux, M. World Obesity Atlas 2022. World Obesity Federation, 2022.
- Zatsiorsky, V. M. Science and Practice of Strength Training. Human Kinetics, 1995.
- Sozański, H. Podstawy treningu sportowego. COS, Warszawa, 2000.
- Maffetone, P. Endurance Training: The Science and Practice. Overlook Press, 2010.
- OECD. Poland Economic Survey 2022. OECD Publishing, 2022.
Przemek Portalski 